Đánh giá hệ điều hành BlackBerry 10

BlackBerry 10 thú vị với những nét hấp dẫn về cả giao diện, tính năng, có thể khiến Windows Phone phải dè chừng, nhưng chưa đủ để thuyết phục nhiều người từ bỏ iOS và Android với kho ứng dụng đồ sộ.

Suy yếu trước iPhone và smartphone Android, BlackBerry 10 là vũ khí của BlackBerry (tên gọi mới của RIM) trên đường lấy lại vị thế dẫn đầu một thời trong làng điện thoại thông minh. BlackBerry 10 được xây dựng dựa trên nền tảng QNX được RIM triển khai từ năm 2010 và đã có mặt trên máy tính bảng PlayBook.

Sau một thời gian phát triển, phát hành thử nghiệm trong năm 2012, đầu năm 2013, BlackBerry đã chính thức phát hành BlackBerry 10 cùng với smartphone thương mại đầu tiên mang tên Z10. Hệ điều hành mới mẻ này cùng với Z10 cũng đánh dấu sự thay đổi đặc biệt trên điện thoại BlackBerry so với truyền thống, đó là chuyển sang xu hướng cảm ứng giống như các đối thủ iOS, Android và Windows Phone.

Dưới đây là những đánh giá về hệ điều hành BlackBerry 10:

Giao diện và cách sử dụng

Giao diện của BlackBerry không có màn hình chủ linh hoạt với các Widget như Android hay LiveTiles như  WIndows Phone.

BlackBerry 10 là minh chứng cho sự thay đổi của BlackBerry với xu thế chung của làng điện thoại hiện tại. Thay vì trung thành với thiết kế hướng đến bàn phím cứng, hệ điều hành mới mẻ này chuyển mình tập trung chính vào việc điều khiển bằng cảm ứng. BlackBerry 10 là hệ điều hành hỗ trợ cảm ứng thuộc hàng tốt nhất hiện nay, với các thao tác mượt mà, nhẹ nhàng thú vị và một giao diện không cần đến các phím bấm như Home, Back, hay Option.

BlackBerry 10 kế thừa những nét đặc trưng của hệ điều hành QNX trên máy tính bảng Play Book. Vì thế nếu ai từng dùng tablet của RIM (tên cũ của BlackBerry) thì khi sử dụng BlackBerry 10 sẽ thây vô cùng đơn giản. Trong khi với người mới, nếu nhanh cũng phải mất một ngày mới dần quen với các thao tác điều khiển.

Thao tác được sử dụng chính trên BlackBerry 10 là vuốt một ngón tay từ cạnh dưới của màn hình vào phía trong, tương đương với phím Home trên iOS và Android, cho phép người dùng ra màn hình chính. Nếu vuốt và giữ tay ở màn hình cảm ứng, di sang trái sẽ chuyển nhanh sang BlackBerry Hub. Vuốt cùng lúc hai ngón tay thì sẽ gọi ra bàn phím ảo. Để chọn ảnh, file hay nhiều tập tin cùng lúc, người dùng chỉ cần giữ và chạm vào màn hình bằng 2 ngón.

Sẽ phải mất nhiều thời gian để người dùng làm quen với cách sử dụng BlackBerry 10.

Nhằm tối ưu các thao tác điều khiển đơn giản thay thế cho phím bấm đó, giao diện trên hệ điều hành BlackBerry mới cũng trở nên đơn giản hơn. Quét ngón tay từ cạnh trên màn hình xuống dưới sẽ mở ra khu vực chứa 6 mục cài đặt nhanh như Wi-Fi, khóa màn hình, Bluetooth hay âm thanh... người dùng chạm vào biểu tượng để tắt, mở hay chuyển chế độ nhanh hoặc chạm vào chú thích để vào mục cài đặt sâu hơn.

Giao diện của BlackBerry 10 được gói gọn thành một mặt phẳng và chia thành nhiều trang khác nhau như iOS thay vì phân tầng như Windows Phone và Android. Màn hình chính cũng chính là màn hình quản lý các ứng dụng. Mỗi trang chứa tối đa 16 ứng dụng chia thành 4 hàng và 4 cột. Để sắp xếp vị trí, người dùng nhấn vào biểu tượng và đợi nó rung rinh,  gỡ bỏ ứng dụng bằng cách nhấn vào hình thùng rác nhỏ ở góc, di chuyển và kéo hai biểu tượng vào nhau để tạo thành một folder. Những nét này đều gợi nhớ đến hệ điều hành của Apple.

Chế độ đa nhiệm cũng là một điểm thú vị. Mỗi khi thoát khỏi một ứng dụng, BlackBerry 10 sẽ tự tạo ra một cửa sổ nhỏ minh họa cho ứng dụng đang chạy ngầm và nằm trong một trang giữa BlackBerry Hub và các trang quản lý, tối đa 8 app hiển thị đồng thời.

Nhìn chung, BlackBerry 10 có một giao diện đẹp như iOS, tiện dụng như Windows Phone nhưng kém đi khả năng tùy biến cao, linh hoạt và đa dạng như Android.

Bàn phím ảo

Bàn phím ảo trên BlackBerry 10.

Chuyển sang màn hình cảm ứng đồng nghĩa với việc BlackBerry phải hy sinh lợi thế một thời cũng ưu điểm nổi bật trên các dòng smartphone cũ của mình là bàn phím cứng. Tuy nhiên, bàn phím ảo trên BlackBerry 10 sẽ làm dịu phần nào sự tiếc nuối trên.

Bàn phím ảo mới được thiết kế và giao diện trông giống như bàn phím thật trên Bold 9900. Phím dạng chữ nhật, khá lớn và được chia thành bốn hàng. Sự thông minh còn thể hiện ở cách BlackBerry bố trí các thao tác trên phím ảo của mình, như vuốt 2 ngón tay từ dưới lên để gọi nhanh bán phím, vuốt một ngón từ phải qua trái để xóa nhanh nguyên một từ, hay khi nhập mật khẩu. Tùy từng kiểu gõ như khi nhập mật khẩu, BlackBerry 10 sẽ tự hiện thêm bàn phím số ngay trên bàn phím QWERTY giúp người dùng bỏ bớt thao tác chuyển sang bàn phím ký tự phụ.

Điểm thú vị trên bàn phím ảm của BlackBerry10 là khả năng tiên đoán từ, hỗ trợ việc nhập liệu tiếng Việt khá chính xác. Bên cạnh đó, kho từ điển sẽ tự động dày lên, học theo cách sử dụng của người dùng và trở nên ngày càng thuận tiện hơn. Như với một câu đơn giản như, "hôm nay thời tiết rất đẹp", người thời gian nhập liệu chỉ mất một vài giây với khoảng 6 thao tác vuốt phím ảo.

BlackBerry 10 là hệ điều hành có bàn phím ảo tốt và toàn diện nhất hiện nay, qua mặt cả iOS của Apple về tốc độ cũng như khắc phục những hạn chế trên Windows Phone, ở việc nhập liệu tiếng Việt.

BlackBerry Hub

BlackBerry Hub có khả năng quản lý dữ liệu, tài khoản tốt.

BlackBerry Hub là một tính năng mới so với những hệ điều hành trước của RIM. Nó cũng tương tự như Notification Center trên iOS, Notification Bar trên Android hay People Hub trên Windows Phone, tuy nhiên, BlackBerry Hub quản lý chi tiết, sắp xếp khoa học hơn. Đây là lợi thế và điểm hấp dẫn không thể bỏ sót trên hệ điều hành mới của BlackBerry.

Nó cho phép người dùng quản lý tất cả các thông báo trên BlackBerry 10, gộp chung dữ liệu nhật ký cuộc gọi, tin nhắn, các tài khoản e-mail, tài khoản mạng xã hội Facebook, Twitter, Foursquare hay Yahoo Messenger và thậm chí là cả thông báo từ kho ứng dụng BlackBerry World...

Để kiểm tra cập nhật mới từ People Hub, thao tác đơn giản là vuốt từ cạnh dưới màn hình lên (giống thoát ứng dụng), nhưng giữ và kéo sang bên phải sẽ hiện lên các số thông báo. Ngoài ra, ngay từ màn hình chủ, người dùng cũng có thể kiểm tra được thông báo từ People Hub, trình bày khá giống với màn hình khóa của Windows Phone.

Trình duyệt

Trình duyệt trên BlackBerry có bố cục giống với IE trên Windows Phone, ưu điểm tốc độ nhanh và hỗ trợ cả Flash, HTML5.

Trình duyệt web có sẵn trên BlackBerry 10 được đánh giá cao về tốc độ, được xây dựng trên nền Webkit và hỗ trợ HTML5. Một điểm khác với Safari hay Chrome, trình duyệt của BlackBerry 10 có hỗ trợ flash. Ở cùng một kết nối Wi-Fi, thử nghiệm cho thấy trình duyệt web trên BlackBerry cho tốc độ truy cập nhanh hơn Safari trên iPhone 5, Chrome trên Nexus 4. Tuy vậy, mức chênh lệch không quá rõ rệt và chưa đủ để tạo nên khác biệt thực sự cho BlackBerry.

Giao diện sử dụng được BlackBerry thiết kế có nét giống với IE trên Windows Phone khi chuyển thanh địa chỉ về cạnh dưới thay vì trên cùng. Tuy nhiên, BlackBerry bổ sung nhiều tính năng hơn cho sản phẩm của mình, như màn hình lưu trang được sắp xếp trực quan dạng cửa sổ nhỏ, thanh địa chỉ kết hợp với nhiều công cụ tìm kiếm khác nhau bao gồm cả Yahoo. Ứng dụng cũng có sẵn chế độ duyệt web riêng tư, tính năng lọc, chặn hình ảnh và quảng cáo. 

Các ứng dụng, phần mềm và trò chơi

Ứng dụng chỉnh sửa ảnh với hiệu ứng màu sắc được tích hợp sẵn.

Khác với những chiếc BlackBerry thế hệ trước, luôn gắn kèm với dịch vụ BIS và BES từ nhà mạng, thử nghiệm cho thấy người dùng có thể sử dụng toàn bộ các tính năng trên BlackBerry 10 (Z10) mà không cần đăng ký BIS/BES. Các ứng dụng như Pushmail, BlackBerry Messenger, Facebook... đều không yêu cầu gói dịch vụ BlackBerry.

Các phần mềm có sẵn trên BlackBerry 10 đầy đủ, đáp ứng tốt cho nhu cầu sử dụng đối với một chiếc smartphone hiện tại. Ứng dụng mail với chế độ pushmail liên tục được tích hợp sẵn vào People Hub. Bộ phần mềm văn phòng Docs To Go cho phép tạo và chỉnh sửa các file Doc và Excel, trình chiếu Power Point. Ứng dụng lưu trữ trực tuyến Dropbox được tích hợp sẵn vào hệ thống rất thuận tiện.

Ưu điểm của ứng dụng trên BlackBerry là độ mượt cao khi được các nhà phát triển viết dưới dụng ứng dụng gốc (native app), thay vì ứng dụng được chuyển từ nền tảng khác như Android sang. Facebook là một ví dụ tiêu biểu, việc trượt để lướt tin, mở trang, ảnh đều mượt mà hơn iOS, hơn hẳn trên Android.

Các ứng dụng có sẵn trên BlackBerry 10 đầy đủ và đều hoạt động tốt. Như ứng dụng quản lý tập tin Explorer có giao diện dễ dùng, tốc độ thực thi nhanh.

Các tính năng giải trí trên BlackBerry 10 tỏ ra khá ổn. Camera đơn giản, không cho phép điều chỉnh nhiều thông số. Tinh năng chụp ảnh nhận diện, chỉnh khuôn mặt TimeShift thú vị và có chất lượng tốt nếu với tính năng tương tự trên Galaxy S III. Phần mềm nghe nhạc và xem phim (không hỗ trợ MKV) có giao diện tốt, thoáng nhưng thiếu khả năng điều chỉnh lại các hiệu ứng âm thanh. Bù lại, BlackBerry 10 có công cụ chỉnh sửa ảnh và biên tập video mạnh mẽ, nhiều hiệu ứng và cũng dễ sử dụng.

Bản đồ trên BlackBerry 10 hoạt động tốt, nhưng chỉ sử dụng được khi người dùng kết nối mạng và không có chế độ offline như Google Maps của Android. Dữ liệu bản đồ tại các thành phố lớn ở Việt Nam đầy đủ, tuy nhiên, khả năng tìm kiếm địa chỉ đôi lúc chưa chính xác nếu so với Google Maps, Nokia Maps hay cả Apple Maps do kho dữ liệu còn hạn chế.

Tuy nhiên, hiện tại BlackBerry 10 lại có một kho ứng dụng nghèo nàn, quá ít phần mềm phổ biến.

Tuy vậy, kho ứng dụng lại là điểm yếu lớn và đáng tiếc nhất của BlackBerry 10 và có thể khiến cho người dùng thấy hấp dẫn. Trong khi iOS và Android là kho tàng ứng dụng đa dạng, phổ biến và rất nhiều phần mềm thông dụng, thì số lượng ứng dụng trên BlackBerry 10 hiện tại rất ít ỏi. Các ứng dụng quen thuộc đa nền tảng như Viber, Skype... đều chưa xuất hiện như lời hứa của BlackBerry. Trong khi đó, số lượng các trò chơi được chuyển từ nền tảng iOS hay Android sang vẫn rất hiếm. So với ngay cả Windows Phone, kho ứng dụng trên BlackBerry hiện tại tỏ ra quá nghèo nàn.

BlackBerry 10 là một hệ điều hành có nhiều nét tạo hấp dẫn, gây thú vị cũng như đầy đủ tính năng cần thiết đối với cả nhu cầu sử dụng trong công việc lẫn giải trí. Nhưng sự hạn chế hiện tại về số lượng ứng dụng phổ biến, trò chơi thông dụng... khiến cho BlackBerry 10 yếu thế nếu so với iOS và Android, chưa đủ để thuyết phục người dùng từ bỏ và chuyển sang. Tuy vậy, đây là một đối thủ đáng gờm và không hề thua kém nếu so với Windows Phone của Microsoft.

Bài và ảnh: Tuấn Anh